W teologii katolickiej podstawą biblijną sakramentu jest Ewangelia Jana (20,23), w której Jezus nadaje uczniom władzę odpuszczania i zatrzymywania grzechów. Katolicy mają obowiązek przystąpienia do spowiedzi przynajmniej raz do roku oraz jeżeli popełnili grzech śmiertelny (przystąpienie do komunii w stanie grzechu śmiertelnego jest świętokradztwem, a więc grzechem szczególnie ciężkim).

Choć najważniejszą częścią spowiedzi jest wyznanie grzechów i otrzymanie rozgrzeszenia, to stanowi ona także pewne przewodnictwo w sprawach sumienia. W praktyce sakrament jest realizowany w małej kabinie (zwanej konfesjonałem, choć nie musi), co ma za zadanie oddzielenie się penitenta i udzielającego sakramentu od reszty wiernych i tym samym zapewnić tajemnicę spowiedzi. Dla ważności tego sakramentu obok wyznania grzechów oraz odpowiedniej formuły i gestów liturgicznych niezbędna jest skrucha, czyli żal za grzechy, mocne postanowienie poprawy oraz pokuta, będące odpowiedzią grzesznika na łaskę. W sytuacjach niezbędnych (np. zbiorowego zagrożenia życia) kapłan może udzielić rozgrzeszenia zbiorowego (absolucja zbiorowa), możliwy jest też udział pośrednika między wierzącym a kapłanem (np. w przypadku długotrwałej niemożności dotarcia kapłana do wierzącego).

Warunki dobrej spowiedzi:

• Rachunek sumienia - przypomnienie sobie wszystkich grzechów od ostatniej, dobrze odprawionej spowiedzi.
• Żal za grzechy - boleść duszy z powodu zranienia Boga - Najlepszego Ojca. Bóg bez żalu nie odpuszcza żadnego grzechu.
• Postanowienie poprawy - postanowienie unikania wszystkich grzechów, zwłaszcza ciężkich oraz sposobności do grzechu. Postanowienie to dotyczy także naprawy wyrządzonego zła.
• Szczera spowiedź - wyznanie wszystkich zapamiętanych od ostatniej spowiedzi grzechów przed kapłanem (Boga nigdy nie okłamię).
• Zadośćuczynienie - wypełnienie zadanej przez kapłana pokuty i naprawienie wszystkich szkód (w miarę możliwości) wyrządzonych przez grzech.